TikTok is een populaire sociale netwerkdienst die wordt gebruikt om korte video’s te maken, te bewerken en te delen. De app is met name populair bij kinderen. TikTok toont gebruikers een overzicht van video's op basis van hun activiteit op de app. De inhoud wordt gegenereerd door TikTok’s algoritme. TikTok ‘s algoritme maakt gebruik van kunstmatige intelligentie om de voorkeuren van gebruikers te verwerken op basis van hun activiteiten in de app: wat de gebruiker leuk vond, waar de gebruiker op reageert, of waar de gebruiker op gezocht heeft. De TikTok app gebruikt al deze gegevens om een gepersonaliseerde stroom van video’s aan te bieden en de gebruiker daarmee zo lang mogelijk bezig te houden.

TikTok werd voor het eerst in China gelanceerd in september 2016, en kwam in 2017 wereldwijd beschikbaar. TikTok was in 2020 de meest gedownloade app wereldwijd, met naar schatting 850 miljoen nieuwe downloads. In Nederland maken ongeveer 1,7 miljoen mensen gebruik van TikTok, van wie 1 miljoen minderjarigen.

De zorgen rondom het privacybeleid bij TikTok zijn de laatste tijd sterk toegenomen. Kinderen worden in het Nederlandse recht en in de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) beschouwd als extra kwetsbare groep omdat zij zich minder bewust zijn van de gevolgen van hun handelen, juist ook bij de verwerking van hun persoonsgegevens op sociale media.

Diverse Europese privacytoezichthouders hebben maatregelen genomen jegens TikTok of aangekondigd onderzoek te gaan doen naar TikTok. In februari 2019 startte de Britse privacy toezichthouder, de ICO, een onderzoek naar TikTok en eventuele AVG-overtredingen. In mei 2020 kondigde ook de Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens een onderzoek aan. In juni 2020 kondigde het Europees Comité voor de gegevensbescherming aan dat het een taskforce zou samenstellen om de privacy- en beveiligingspraktijken van TikTok te onderzoeken. Op 22 januari 2021 gelastte de Italiaanse privacytoezichthouder blokkering van het gebruik van gegevens van gebruikers van wie de leeftijd niet is vastgesteld op TikTok, als gevolg van een gevaarlijke challenge waarbij een 10-jarig meisje overleed.

Recent werd bekend dat TikTok miljoenen iPhone-gebruikers bespioneerde. De applicatie verzamelde belangrijke gegevens, zoals het IP-adres, de dataprovider, het unieke ID van ieder apparaat, individuele patronen in toetsaanslagen en locatiegegevens.

Met een iOS 14-update werd duidelijk dat TikTok stiekem toegang had tot het zogeheten clipboard van de app gebruiker. Dat is een probleem omdat de app daarmee alles kan zien dat iOS-gebruikers invoeren of kopiëren naar dit “copy-paste” geheugen van hun apparaten. Dat betreft vaak belangrijke en gevoelige informatie.

TikTok is vooral populair onder kinderen en jongvolwassenen. TikTok wordt dan ook onderzocht op het onrechtmatig verzamelen en verwerken van persoonsgegevens van minderjarigen. Daaronder valt ook het verzamelen van informatie van kinderen onder de 16 zonder het vooraf verkrijgen van ouderlijke toestemming.

TikTok schendt op grote schaal privacy- en consumentenwetgeving en stelt minderjarigen, waaronder kinderen jonger dan 13 jaar, op onrechtmatige wijze bloot aan schadelijke inhoud. TikTok handelt in de eerste plaats in strijd met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) door na te laten kinderen speciale bescherming te bieden. TikTok laat na ouderlijke toestemming te vragen waar dit wel is vereist en houdt bij de gegevensverwerking onvoldoende rekening met de zwaarwegende belangen van kinderen.

TikTok voldoet ook niet aan haar transparantieverplichtingen die voortvloeien uit de AVG. Het ontbreken van (een gedeelte van) deze informatie of het onjuist hierover informeren, leidt ertoe dat de gemiddelde consument – minderjarigen en jonge tieners – onvoldoende inzage heeft in hoe TikTok omgaat met hun persoonsgegevens.

Doordat TikTok de belangrijkste beginselen van de AVG, waaronder transparantie, niet naleeft, kunnen gebruikers niet effectief controleren of hun persoonsgegevens rechtmatig worden verwerkt en worden zij ernstig beperkt in de uitoefening van hun rechten. In die zin verliezen gebruikers de controle over hun persoonsgegevens. Hierdoor hebben TikTok-gebruikers, waaronder ook minderjarigen, schade geleden. SOMI vordert daarom vergoeding van deze schade door TikTok.

Ook roept TikTok op tot betere leeftijdsverificatie en ouderlijk toezicht op TikTok en om onrechtmatig verwerkte gegevens van kinderen jonger dan 16 jaar te wissen. Ook wil SOMI dat TikTok stopt met het misleidend inzetten van virtuele valuta (zogenaamde coins) en dat TikTok transparant is over reclame in de app.

De schade per deelnemer wordt door ons als volgt begroot: voor kinderen tot 13 jaar € 2.000, voor kinderen van 13-15 jaar € 1.000 en voor kinderen van 16-17 jaar € 500. Het is echter uiteindelijk aan de rechter om te bepalen of er schade moet worden vergoed en zo ja, hoeveel.

SOMI vindt dit een hele sterke zaak, maar helaas zijn garanties nooit te geven. TikTok kan allerlei verweren voeren die maken dat een rechter toch zal moeten oordelen dat de vorderingen van SOMI moeten worden beperkt of afgewezen.

Als een benadeelde schadevergoeding wil krijgen, kan dit via een schikking of hij moet zelf naar de rechter om een uitspraak te krijgen over zijn zaak. In een groot aantal gevallen is het financiële belang te klein om hiervoor individueel naar de rechter te gaan, gelet op de kosten. Een collectieve schikking is voor deze grote groep benadeelden vaak de enige praktische manier om in ieder geval een deel van hun schade vergoed te krijgen.

SOMI kan dit mogelijk maken door namens een groot aantal belanghebbenden op te treden. De Wet Afwikkeling Massaschade in Collectie Actie (WAMCA) maakt het mogelijk voor benadeelden om als collectief over schadevergoeding te procederen of een schikking te treffen. Vanuit een oogpunt van efficiëntie en beheersbaarheid kan een collectieve afwikkeling van de schade de aangewezen weg zijn. Zo worden kosten en inspanningen voorkomen die gepaard gaan met het voeren van een groot aantal civiele procedures, waarbij steeds identieke vragen beantwoord moeten worden.

Nieuws dat gaat over uw persoonlijke situatie of bijdrage sturen wij u per e-mail of geven wij weer in het voor uw afgeschermde gedeelte op my.somi.nl. Download en raadpleeg ook onze SOMI app voor de laatste ontwikkelingen rondom alle collectieve acties van SOMI. Het is uw verantwoordelijkheid om ons tijdig te berichten over veranderingen in uw contactgegevens en om – waar van toepassing – de informatie die wij u sturen over uw eventuele inhoudelijke bijdragen aan deze campagne vertrouwelijk te houden. Wanneer er een nieuwsbrief wordt gepubliceerd mailen wij u een link naar die nieuwsbrief. Alle overige informatie wordt op deze pagina gepubliceerd.

De Claimcode 2019 is een vorm van zelfregulering opgesteld door de Commissie Claimcode. De Claimcode is niet juridisch bindend, maar er gaat wel een preventieve en waarschuwende werking uit van de Claimcode. Doel van de Claimcode is de algemene in Nederland aanvaarde opvattingen over de goede governance voor claimstichtingen vast te leggen. Onderdeel van de principes is dat de collectieve belangenbehartiging geschiedt zonder winstoogmerk van de organisatie of daarmee verbonden (rechts)personen en dat de belangenbehartiging geschiedt in onafhankelijkheid en met vermijding van belangentegenstellingen.

De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), is een Europese wet die de bescherming van persoonsgegevens regelt. De AVG gaat uit van beginselen waar elke verwerking van persoonsgegevens aan moet voldoen. Uitgangspunt is dat persoonsgegevens alleen mogen worden verwerkt voor gerechtvaardigde doeleinden. Daarbij moet duidelijk zijn voor welke doelen persoonsgegevens worden verwerkt en hoe dat gebeurt. Afhankelijk van het voorgenomen gebruik van de persoonsgegevens zal ook in voorkomend geval vooraf toestemming moeten worden gevraagd.

Kinderen worden in de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) beschouwd als extra kwetsbare groep omdat zij zich minder bewust zijn van de gevolgen van hun handelen. Dit geldt juist ook bij de verwerking van hun persoonsgegevens door sociale media zoals TikTok. Kinderen hebben met betrekking tot hun persoonsgegevens daarom recht op specifieke bescherming. Die specifieke bescherming geldt met name voor het gebruik van persoonsgegevens van kinderen voor marketingdoeleinden, voor het opstellen van persoonlijkheids- of gebruikersprofielen en het verzamelen van persoonsgegevens over kinderen bij het gebruik van rechtstreeks aan kinderen verstrekte (online) diensten.

Informatie die specifiek op een kind is gericht, moet gemakkelijk toegankelijk zijn door het gebruik van duidelijke en eenvoudige taal. Voor de meeste onlinediensten, waaronder voor socialenetwerksites als TikTok, is voor de verwerking van de persoonsgegevens van een kind onder de 16 jaar de toestemming van de ouder vereist.

Bedrijven moeten ook controleren of die toestemming daadwerkelijk is gegeven. Dit kan inhouden dat de leeftijd wordt gecontroleerd van de gebruiker wordt gecontroleerd. Bijvoorbeeld door een vraag te stellen die het gemiddelde kind niet kan beantwoorden of door te verlangen dat het kind het e‑mailadres van zijn ouders geeft voor schriftelijke toestemming.

SOMI werkt voorlopig nog niet samen met een procesfinancier. Alle (proces)kosten zijn tot op heden gedragen door SOMI en haar bestuur zelf. Vanaf het moment van dagvaarding zal SOMI bij nieuwe deelnemers eenmalig € 17,50 inschrijfkosten in rekening brengen. Dit bedrag zal mede gebruikt worden voor financiering van de zaak. SOMI sluit niet uit dat er later nog externe financiering wordt aangetrokken. Als dat zo zal zijn, zullen we de rechter en onze achterban daarover informeren.

Alle (proces)kosten zijn tot op heden gedragen door SOMI en haar bestuur zelf. Vanaf het moment van dagvaarding zal SOMI bij nieuwe deelnemers eenmalig € 17,50 inschrijfkosten in rekening brengen. Dit bedrag zal mede gebruikt worden voor financiering van de zaak.  

Indien de claim succesvol is, probeert SOMI om alle kosten vergoed te krijgen van TikTok. We gaan er ook van uit dat dat lukt. Mocht de rechter dat niet toewijzen, dan zal SOMI de rechter verzoeken ons toe te staan om tot maximaal 20% in te houden van de aan u uitbetaalde schadevergoeding om haar kosten te dekken (minus de inschrijfkosten).  SOMI wil echter meer doen voor haar achterban dan alleen deze collectieve actie tegen TikTok. Daarom vorderen wij in de procedure ook dat wij op de schadevergoedingen die door de rechter worden toegewezen een redelijk percentage mogen inhouden als vergoeding voor onze diensten en om andere (toekomstige) belangenbehartiging mee uit te voeren. Dit is in lijn met de Claimcode 2019. Het uiteindelijke percentage wordt door de rechter in redelijkheid vastgesteld en is afhankelijk van de hoogte van de (proces)kosten en van de hoogte van de totale schadevergoeding.  

Als de claim niet succesvol is, hoeft u geen kosten te betalen. U heeft in dat geval alleen de eenmalige inschrijfkosten betaald indien u zich na de dag van dagvaarding heeft aangemeld bij SOMI.

SOMI vertegenwoordigt alle minderjarige TikTok gebruikers in Nederland, ook degenen die niet bij ons zijn aangesloten. Deze personen hebben geen deelnemersovereenkomst gesloten met SOMI.

Indien de claim succesvol is, probeert SOMI om alle kosten vergoed te krijgen van TikTok. We gaan er ook van uit dat dat lukt.  SOMI wil echter meer doen voor haar achterban dan alleen deze collectieve actie tegen TikTok. Daarom vorderen wij in de procedure ook dat wij op de schadevergoedingen die door de rechter worden toegewezen een redelijk percentage mogen inhouden als vergoeding voor onze diensten en om andere (toekomstige) belangenbehartiging mee uit te voeren. Dit is in lijn met de Claimcode 2019. Het uiteindelijke percentage wordt door de rechter in redelijkheid vastgesteld en is afhankelijk van de hoogte van de (proces)kosten en van de hoogte van de totale schadevergoeding.  

Als dat wordt toegewezen door de rechter, dan zullen wij voor alle gedupeerden (of zij nu zijn aangesloten bij SOMI of niet) een gelijk percentage inhouden. Uiteindelijk betaalt iedereen dus evenveel.  

Als de claim niet succesvol is, hoeft u geen kosten te betalen. U heeft in dat geval alleen de eenmalige inschrijfkosten betaald indien u zich na de dag van dagvaarding heeft aangemeld bij SOMI.

SOMI zal in deze procedure alleen schadevergoeding vorderen voor minderjarige gebruikers van TikTok die woonachtig zijn in Nederland en die TikTok hebben gebruikt na 25 mei 2018. Om in aanmerking te komen dient u dus zelf in het verleden als minderjarige gebruik te hebben gemaakt van TikTok of dient u de wettelijk vertegenwoordiger te zijn van (een) minderjarige(n) die gebruikt heeft/hebben gemaakt van TikTok. Het is voor een minderjarige niet mogelijk om zich zelfstandig te registreren voor TikTok claim. U kunt zich hier aanmelden.

U kunt aan de collectieve actie deelnemen door het online inschrijfformulier in te vullen. Het is ook mogelijk om het formulier in te vullen voor een minderjarige waarvan u de wettelijk vertegenwoordiger bent. Het is belangrijk dat u later kunt bewijzen dat u of de betreffende minderjarige TikTok heeft gebruikt na 25 mei 2018, zoals met de registratiebevestiging die TikTok per e-mail heeft gestuurd of met screenshots.

U kunt zich zonder opgave van redenen binnen 14 dagen na inschrijving kosteloos uit de collectieve actie terugtrekken door een e-mail te sturen naar info@somi.nl. Daarna kunt u uw deelname zonder opgaaf van redenen opzeggen met inachtneming van een opzegtermijn van 30 dagen. U bent dan echter wel de vergoeding aan SOMI verschuldigd mocht u enige vergoeding van TikTok ontvangen (mede) vanwege de gebeurtenissen en handelingen van Tiktok zoals die in deze procedure aan de orde worden gesteld.

SOMI is verantwoordelijk voor de verwerking van uw persoonsgegevens. Het spreekt voor zich dat SOMI grote waarde hecht aan privacy en gegevensbescherming. SOMI verwerkt uw persoonsgegevens zoals beschreven in de privacyverklaring en in lijn met de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).

De Stichting Onderzoek Marktinformatie (SOMI) is een non-profit organisatie opgericht voor het signaleren en beïnvloeden van vraagstukken van maatschappelijk belang. SOMI zet zich onder andere in voor de bescherming van de grondrechten van consumenten en minderjarigen die gebruikmaken van onlinediensten. Voor meer informatie over SOMI, kijk op somi.nl.

SOMI is opgericht als gesprekspartner van niet alleen de veroorzaker(s) van de gebeurtenis(sen) waardoor velen benadeeld zijn of worden, maar ook als gesprekspartner van de overheid en overige partijen; voorts zal SOMI als spreekbuis voor groepen consumenten in de media kunnen optreden. Naast het delen van kennis richten wij ons ook op belangenbehartiging door middel van collectieve of individuele rechtszaken.

De statuten van SOMI kunt u hier vinden, op de website van SOMI.

De leden van de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht krijgen een uurtarief van € 75,- voor hun werkzaamheden voor de TikTok claim. Meer informatie over de organisatie van SOMI en over de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht kunt u hier vinden, op de website van SOMI.